Eventjes de weg kwijt zijn en niet meer weten wie je zelf bent of waar je bij hoort. Voor veel mensen die plotseling doof of slechthorend worden, is dit het geval. Ze noemen dit een identiteitscrisis. Want zowel op korte als op langere termijn weet je even niet meer waar je aan toe bent. Hoe je leven er uit komt te zien en hoe je je leven vorm moet gaan geven. Ook ik kreeg hiermee te maken, al had ik zelf eerst geen idee.
Wanneer je midden in de verandering van een levensfase of in een ‘crisis’ zit, is het vaak lastig om dit op het moment zelf te zien. Denk maar aan de ‘midlife-crisis’, er zijn maar weinig mensen die op dat moment zelf zullen erkennen dat ze er midden in zitten. Al rijdend in hun nieuwe snelle auto, onderweg naar de sportschool. Ook ik had geen idee dat ik met een identiteitscrisis te maken had. Toch was dit bij mij ook het geval toen ik ‘ineens’ van gezond naar ziek ging en van ‘horende’ naar ‘slechthorende’. Ik denk dat het besef echt kwam na mijn tweede operatie. Ik had een second opinion in een universitair ziekenhuis, waar de kno- arts mij welkom heette toen ik wegging. Hij zei iets in de vorm ‘welkom, vanaf nu ben je kno-patiënt.’ Op dat moment vond ik het lastig, maar het was goed dat hij het zei. Ik had het nodig voor de acceptatie van mij ooraandoening. Eerder was er ook geen ruimte voor. Ik moest geopereerd worden en aan de slag voor een hooroplossing. Die ruimte om erover na te denken kwam voor mij pas iets later.
Toch is het van belang wanneer je dit meemaakt, om er de tijd voor te nemen, een pauze in te lassen en uit te zoeken hoe je vanaf nu verder wilt gaan. Kan dat op de oude manier, met of zonder hulpmiddelen, en wat is hier dan voor nodig? Soms komt jouw leven even letterlijk stil te staan, en misschien is dat ook juist wel nodig om vanaf daar weer verder te kunnen. Er kan op dat moment ook echt een conflict met jezelf ontstaan. Toen ik zelf slechthorend werd was ik mij hier totaal niet bewust van. Maar nu wel. Want waar hoor je nu eigenlijk bij? Sommige slechthorenden noemen zich doof en sommigen ook niet. En doven mensen noemen mensen die kunnen horen ‘horenden’, maar ook daar viel ik nu niet meer onder. Waar dan wel? Hoe meer ik mij erin ging verdiepen, hoe verwarrender ik het vond. Het hielp mij om mijn eigen gevoelens en gedachten hierover te begrijpen, want in die gevoelens en gedachten was ondertussen best een chaos ontstaan.
Even pauze, alles weer op een rijtje, en we weten het weer. Is het wel zo makkelijk? Soms wel, maar meestal wanneer je plots doof of slechthorend wordt, of wanneer je gehoor verder achteruit gaat, is er wat meer voor nodig. Je moet andere keuzes in het leven gaan maken dan waar je op voorhand aan gedacht had. En vaak weet je ook nog niet wat de mogelijkheden zijn. Voor het vinden van de juiste hooroplossing is het belangrijk om zelf goed te weten wie je bent, wat jij nodig hebt en wat voor jou belangrijk is. Op die manier breng je weer evenwicht in jouw leven.
Pas toen ik slechthorend werd ging ik mij verdiepen in de dovencultuur. Ik weet nog goed dat mijn ouders vroeger kennissen hadden, waarvan de zoon doof was. Hoewel zij mij uitlegden waarom hij anders sprak dan ik gewend was, vond ik het ook wat vreemd klinken. Eigenlijk vond ik het maar raar, en daar bleef het bij.
Een onderdeel van de identiteitscrisis is, weten bij welke groep je nu hoort zodat je erkenning kunt vinden bij anderen. Wanneer je in een minderheidsgroep terecht komt, weet je vaak niet eens dat je eerst in een meerderheidsgroep zat en dat dit dus ook een groep was. Daarbij is het goed om te weten dat een identiteitscrisis gepaard kan gaan met depressieve klachten, verwarring of opstandigheid. En dat dit dus ook echt normaal is. Wanneer je op zo’n punt bent is het goed om echt even een ‘pauze’ in te lassen. De tijd te nemen voor waar je nu tegenaan loopt.
Ik ging mij meer verdiepen in de dovencultuur, waardoor ik met andere ogen naar mijn slechthorendheid ging kijken. Dat de dovencultuur een cultuur op zich is, wist ik niet en dat de Nederlandse gebarentaal pas in 2020 erkend is als officiële taal ook niet.
De dovencultuur interesseert mij sindsdien. Het heeft mij geholpen om op een andere manier naar communicatie te kijken. Want zonder gesproken taal communiceren kan voor mij ook echt voordelen hebben. Het lijkt mij een verademing om op een verjaardag te zitten zonder al die pratende mensen door elkaar heen!
Maar terug naar die identiteitscrisis, ik noem mijzelf niet doof. Ik voel mij nog steeds een horende, met een hooroplossing die mij helpt om op deze manier te kunnen blijven functioneren. Ik voel mij niet beperkt, wel heb ik bepaalde dingen nodig om goed te kunnen blijven functioneren. Maar wie heeft dat niet?
Wellicht heb jij nog tips of ideeën? Je kunt ze hieronder delen, zodat een ander er weer iets aan kan hebben!
Ik had bij het zoveelste concert te dicht bij een box gestaan en was ’s avonds na afloop met pijn in mijn oren naar bed gegaan. Mijn moeder was in de tussentijd bij de KNO-arts geweest en had haar eerste twee gehoorapparaten in ontvangst mogen nemen. Mijn opa was ondertussen de zoveelste TV-ontvanger en het zoveelste model gehoorapparaten verder.
